Menstrüel Siklus ( adet döngüsü) : rahim iç zarı(endometrium) gebelik için her ay hazırlık yapan endometrial tabaka her ay kalınlaşır. Eğer yumurta ile sperm karşılaşmaz ise ise yanı gebelik oluşmaz ise yumurtalıklardan salınan hormonlar kesilir ve adet olarak rahim iç zarı her ay dökülür.normalde Endometrial doku özelliği gösteren hücreler sadece rahim iç zarında bulunur. Endometrial hücrelerin anormal bir nedenle rahimin dışına taşınması durumunda kadınlarda endometriozis hastalığı oluşur.
Çikolata kisti hastalığı en çok yumurtalıklarda izlenir. Oluşumu konusunda farklı teoriler vardır. Bunlardan biri genetik faktörlerdir. 1. DERECE AKRABASI’nda endometriozis varlığı risk faktörüdür. Doğurganlık cağında %3-5 oranında görülür. Kısırlık (infertilite) tanısı almış hanımların %40 ını etkilemektedir. Diğeri rahim iç zarı dokusunun tüpler aracılığı ile karına ve vücudun diğer bölümlerine taşınması şeklindedir. Bu durum Retrograd menstrüasyon teorisi olarak adlandırılmaktadır. Endometriozis ( odaklar halinde kan artıkları ;renkleri kırmızıdan kahverengi ve siyaha dönebilir) odaklar halinde rahim zarında yumurtalık yüzeylerinde ,mesane peritonunda , barsak peritonunda olabilmektedir. Ve karında yüzeyler arasında yapışıklara yol açmaktadır.
Çikolata kisti belirtileri: Adet ağrısı, adet dışı pelvik (alt karın ) ağrı,cinsel ilişkide ağrı, Bel ağrısı ,kasık ağrısı bacağa vuran ağrı olabilir. Rektum ve barsak endometriozisi makatta ağrı kabızlık yapabilir. Mesanede yerleşmesi halinde idrarda kan ,sık idrar çıkma gibi şikayetler yapabilir. Nadiren burun kanaması ile karsımıza çıkabilir. Agrı ;endometrıozis odaklarından prostoglandırn dediğimiz bazı mediatorler ( ara maddeler) salgılanarak rahim kasılması ilet oluşur. Ağrı adet kanamasından bir kaç gün önce başlar kanama ile artar sonra azalır.
Bir dıger şıkayet gebe kalamama durumudur. Hastalık hafif orta ve ağır derecelerde olabilmektedir. Bu evresine göre kısırlık üzerine yaptığı etki değişiklik göstermektedir. Çikolata kisti folikül ve yumurta gelişimini bozar.
İleri evre endometriozis pelvik organlarda ve tubalarda yapışıklık yaparak kısırlığa yol açar.
Tanı nasıl konulur?
Yapılacak vajinal ultrasonografi ile çikolata kistleri görülebilir.
Laparoskopik ameliyatlarda hem endometriozis odakları görülür hem biyopsi alınarak patolojik tanısı konulabilir.Hem de tedavisi yapılabilir. Varsa yapışıklıklar gözlenir ve açılmaya çalışılır. CA 125: kanda bakılan marker; çikolata kistlerin de genellikle yüksek tespit edilir.
Tedavi : Ağrı şikayeti olanlara ağrının dindirilmesine yönelik tıbbı ve cerrahı yöntemler uygulanır. Östrojen bağımlı bir durum olduğu için tedavide yalancı menopoz oluşturucu baskılayıcı ilaçlardan yararlanılmaktadır. Gebelikte de bu kistler ( çikolata kistleri) baskılanmaktadır. İlaç tedavileri sonrası kistlere ait şikayetler geri dönebilir. Çikolata kistlerinde cerrahı tedavi en deneyimli ellerde dahi yapılsa yumurtalık rezervini düşürebilmektedir. Bu nedenle amelıyat kararı verılırken doğru karar verilmeli doğurganlığını tamamlamamış hastalarda cerrahı öncesi yumurta toplanarak yumurta dondurularak saklanmalı.
Edometriozisin derecesine göre hastalar kendiliğinden gebe kalabilir ( minimal –hafif etkilenme durumu var ise) ancak kendiliğinden gebelik oluşmayanlar da ve ileti evre endometrioziste yardımcı üreme tedavi seçeneklerinden faydalanılır.
